ဘေလာ့ဂ္ဂါေမာင္ႏွမေတြအၾကား ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးစြာ စေနာက္ၾကရင္း “ၿမိဳ႕စားႀကီးေနဘုန္းလတ္” လို႔ နာမည္တြင္ခဲ့တဲ့သူ။ မႏွစ္က ဒီလုိေန႔မွာပဲ “လြတ္က်ခဲ့တဲ့ျမိဳ႕ေတာ္” ဘေလာ့ဂ္ေလးကို သူကိုယ္တိုင္ အသက္သြင္းခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ ေတာ့ တစ္ႏွစ္တင္းတင္း ျပည့္သြားျပီေပါ့။ မွတ္မွတ္ရရ သူ ့ ဘေလာ့ဂ္မွာ ပထမဆံုးတင္လိုက္တဲ့ ပို႔စ္နာမည္ကလည္း “လြတ္က်ခဲ့တဲ့ျမိဳ႕ေတာ္” တဲ့။ လက္ေတြ႔ဘဝမွာ သူလြတ္က်ခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အႏုပညာသမားဆိုတဲ့ အမည္နာမေတြအတြက္ သူ ့ဘေလာ့ဂ္ဟာ သစၥာရိွတဲ့ လူယံု၊ အစြမ္းထက္တဲ့ လက္နက္၊ အရိပ္ေကာင္းတဲ့ ေညာင္သစ္ပင္လို အသံုးေတာ္ခံခဲ့တယ္။ ရက္ေပါင္း ၃၆၅ ရက္အတြင္းမွာ သူ ့ျမိဳ႕ေတာ္က စာေကာင္းစာသန္႔ ၁၂၂ ပုဒ္ ေမြးထုတ္ေပးခဲ့ျပီးၿပီ။ ဒီစာေတြေၾကာင့္ ဖတ္သူေတြအတြက္ သုတပန္းေတြ လန္းလာခဲ့တယ္ ၊ ရသလမ္းေတြ ဆန္းလာခဲ့တယ္ ၊ ပညာမီးေတြ လင္းပလာခဲ့တယ္ ။ သူကေတာ့ သတိထားမိခ်င္မွ ထားမိလိမ့္မယ္။
ဘေလာ့ဂ္ဂါေတြ အတြက္ ပထမဆံုးဆိုတဲ့ စကားလံုးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သူနဲ႔ လြတ္က်ခဲ့တဲ့ျမိဳ႕ေတာ္လည္း ရင္းနွီးကၽြမ္း၀င္ခဲ့တယ္္။ ဘေလာ့ဂ္ပို႔စ္ေတြကို ပထမဆံုး ပံုႏွိပ္မယ့္စာအုပ္အတြက္ တက္တက္ၾကြၾကြနဲ႔ သူ အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ စာအုပ္ကိစၥ ေဆြးေႏြးပြဲတိုင္းကိုု မပ်က္မကြက္တက္ေရာက္ခဲ့သူဟာလည္း သူ တစ္ဦးတည္း ရိွခဲ့တယ္။ ေနာက္ျပီး ရန္ကုန္မွာ ပထမဆံုးက်င္းပခဲ့တဲ့ Blog Day Seminar အတြက္လည္း သူ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ MRTV4 နဲ႔ အျခားေသာ မီဒီယာေတြအၾကားမွာ ဘေလာ့ဂ္ေလာက အေၾကာင္းကို သူခ်ျပရဲခဲ့တယ္။ ေဝဖန္မႈေတြကို လက္ခံခဲ့တယ္။ ေမးခြန္းေတြကို အျပံဳးနဲ႔ ေျဖၾကားေပးႏိုင္ခဲ့တယ္။
ျမန္မာဘေလာ့ဂ္ဂါရပ္၀န္းမွာ ဓေလ့ထံုးတမ္းတစ္ခုရိွတာက ဘေလာ့ဂ္တစ္ခု ဒါမွမဟုတ္ ဘေလာ့ဂ္ဂါတစ္ေယာက္ရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ေန႔ေတြမွာ အထူးေရးသားတဲ့ ပို႔စ္ေတြ တင္တတ္္ၾကတယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြက လာႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္၊ Comment ေတြ ခ်ီးျမွင့္ၾကတယ္။
ဒီေန႔ သူ ့ရင္နဲ႔ တည္ထားတဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီး တစ္ႏွစ္ျပည့္တယ္။ ခုလိုအခ်ိန္မွာ သူသာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေရးသားခြင့္ရမယ္ဆိုရင္ သူ႕ဘေလာ့ဂ္အတြက္ အထိမ္းအမွတ္ပို႔စ္တင္မယ့္ အစီအစဥ္ရိွမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူ … ဘယ္မွာလဲ ။ သူေရးမယ့္ ပို႔စ္မွာ Comment ေရးဖို႔ ဘေလာဂါ့ရပ္၀န္းက သူငယ္ခ်င္းေတြ သူ႔ရဲ႕ စာဖတ္ပရိသတ္ေတြ ေမွ်ာ္လင့္တႀကီး ေစာင့္ေနၾကတယ္။ ” ျမိဳ႕စားၾကီး ” လို႔ စေနာက္ၾကဖို႔ ေစာင့္ေနၾကတယ္ … ဇန္နဝါရီ ၂၉ ကတည္းက ေျခာက္ေသြ႕ေနခဲ့ရတဲ့ သူ ့ျမိဳ႕ေတာ္မွာ အျပံဳးေတြနဲ႔ ဖုံးလႊမ္းေနေစခ်င္တာ … ရယ္သံေတြနဲ႔ စည္ညံေနေစခ်င္တာ … ဒါေတြအတြက္ အားလံုးက ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနဆဲပါ ..။
ဘေလာ့ဂ္ဂါေတြကို ခ်စ္ၾကည္ေစခ်င္တဲ့ သူ႕အတြက္၊ လူငယ္ေတြကို ေကာင္းေစခ်င္တဲ့ သူ ႔အတြက္၊ တိုင္းျပည္ကို တကယ္ခ်စ္တဲ့ သူ ့အတြက္ ေဘးဒုကၡဆိုတာ ျမဴတစ္မႈန္စာေတာင္ က်ေရာက္မလာေစဖို႔ ဘေလာဂါ့ရပ္၀န္းမွ ညီအကိုေမာင္နွမအားလံုးက ဒီအမွတ္တရ ပို႔စ္ေလးနဲ႔ ဆုေတာင္းလိုက္ပါတယ္။
ကခ်င္
လူသူအေရာက္အေပါက္နည္းပါးလွသည့္ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဖက္ဖ်ား...ေတာင္မ်ားေပၚတြင္ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႕ေနထိုင္........
ထိုေဒသရွိရြာအမ်ားစုမွာ၁၀အိမ္ပင္မေက်ာ္..ဟုဆို
ျမန္မာျပည္တြင္းသို႕ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကသည့္ေနာက္ဆံုးေသာမ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္
၁၈၈၆ခုႏွစ္၊ျဗိတိသွ်တို႕အထက္ျမန္မာျပည္အားသိမ္းပိုက္အျပီးေလ့လာေရးအဖြဲမ်ားေစလႊတ္ခ်ိန္..ကခ်င္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားဆက္လက္
ေျပာင္းေရႊ႕ဝင္ေရာက္လာေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္းမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့...
မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားသလို..ဘာသာစကားလည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားၾက..ဂ်ိမ္းေဖါစကားမွာအမ်ားစုအသံုးျပဳေသာစကားျဖစ္.
ရွမ္းစကား၊ဗမာစကားတတ္သူလြန္စြာရွားဟုျဗိတိသွ်တို႕ဆို...ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္မ်ားအားဒူးဝါးမ်ားဟုေခၚ...လြတ္လပ္စြာတင္
ေျမွာက္ႏိုင္၊ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္သည့္အခြင့္အေရးရွိၾက..
ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕ကခ်င္တို႕အားအျပည့္အဝထိန္းခ်ဳပ္သိမ္းပိုက္ရန္စိတ္မဝင္စားခဲ့..
ကခ်င္တို႕အနီးဝန္းက်င္ေက်းရြာမ်ားအားဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လုယက္တတ္၊ျပန္ေပးစြဲတတ္၊စိုက္ခင္းမ်ားဖ်က္စီးတတ္...
ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕ကအရိုင္းအစိုင္းအျဖစ္သတ္မွတ္....စစ္မႈထမ္းရန္အတြက္သာအသံုးျပဳၾက..
ျဗိတိသွ်တို႕ဝင္ေရာက္လာခ်ိန္..ကခ်င္တို႕ပုန္ကန္...၊
ျဗိတိသွ်တို႕ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ..ကခ်င္တို႕၏ရိုးရာဓေလ့၊အစဥ္အလာႏွင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအားေလးစားေၾကာင္းျပသခဲ့မွသာ..ကခ်င္တို႕
ဖက္မွျပန္လည္ေလးစားလက္ခံခဲ့...
၁၉ရာစုအစတြင္ခရစ္ယန္ဝါဒစတင္အျမစ္တြယ္...အေမရိကန္ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယန္ဘုန္းၾကီး၃ဦး၁၀၈ႏွစ္ၾကာသာသနာျပဳခဲ့..အျခား
ေသာသာသနာျပဳေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာလည္းရွိ..သာသနာျပဳမ်ားမွစာသင္ေက်ာင္းႏွင့္ေဆးခန္းမ်ားေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾက...
ဆြီဒင္လူမ်ိဳးOla-Hansoပထမဆံုးဂ်ိမ္းေဖၚအဘိဓာန္အားSwedish-Phoneticsမ်ားအသံုးျပဳျပီးေရးသား..၁၉၀၆တြင္ထုတ္ေဝခဲ့ရာမွ
ဂ်ိမ္းေဖါစာေပအေရးအသားစတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့..
နာဂ
ျမန္မာ-အိႏၵိယနယ္ျခားႏွစ္ဖက္လံုးရွိခ်င္းတြင္းႏွင့္ျဗမၼပုၾတျမစ္ဝွမ္းလြင္ျပင္မ်ားတြင္နာဂတို႕ေနထိုင္..
ေျမာက္ဘက္တြင္ကခ်င္ႏွင့္ေတာင္ဘက္တြင္ခ်င္းတို႕ရွိ....
ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေတာင္မ်ားေပၚတြင္အေႏွာက္အယွက္ကင္းမဲ့စြာေနထုိင္လာၾကရာ..ျဗိတိသွ်ေခတ္အထိေရာက္..
ျမန္မာႏွင့္အိႏၵိယၾကားနယ္ျခားမ်ဥ္းသတ္မွတ္ရန္မလိုျခင္း၊ေဒသတြင္းသစ္မ်ားမွာတန္ဖိုးနည္းပါးျခင္း၊သတၱဳေၾကာမ်ားမရွိျခင္း၊
ဝတို႕ကဲ့သို႕ေခါင္းျဖတ္နတ္တင္တတ္ျခင္းတို႕ေၾကာင့္..ျဗိတိသွ်တို႕စိတ္မဝင္စား....
အိမ္ေျခ၁၀အိမ္ခန္႕ရွိရြာမ်ားတြင္..၃ႏွစ္မွ၅ႏွစ္တစ္ၾကိမ္လူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈမ်ားျပဳလုပ္..မိန္းမႏွင့္ကေလးမ်ားမွာမၾကာခဏဓါး
စာခံျဖစ္ရ...
၁၈၆၀တြင္ခရစ္ယန္သာသနာျပဳမ်ားစတင္ဝင္ေရာက္လာ..လူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈမ်ားတျဖည္းျဖည္းခ်င္းေပ်ာက္ကြယ္လာ..
ေနာက္ဆံုးလူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈအား၁၉၈၃တြင္ေတြ႕ခဲ့ေၾကာင္းမွတ္တမ္းရွိ.....
ခ်င္း
နာဂတို႕ေတာင္ဘက္တြင္ခ်င္းတို႕ေနထိုင္..ေပ၈၀၀၀ေက်ာ္ျမင့္မားေသာေတာင္မ်ား၊လြန္စြာနက္ရိႈင္းလွသည့္ေက်ာက္ကမ္းပါးမ်ား၊
ႏွင့္ေတာအုပ္ၾကီးမ်ားအနီးတြင္ခ်င္းတို႕ေပ်ာ္ေမြ႕...
ဝႏွင့္နာဂတို႕ကဲ့သို႕ပင္..ပတ္ဝန္းက်င္ကမာၻႏွင့္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအဆက္အသြယ္ျပတ္ေနခဲ့ၾက..
ျဗိတိသွ်Political-Officerအျဖစ္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူCaptain-Rundallက၁၈၉၀တြင္ေအာက္ပါအတိုင္းမွတ္တမ္းတင္ခဲ့..
"ေျမျပင္ေပၚတြင္ေက်ာက္တံုးမ်ားစီျပျပီး...whiteခံတပ္၊ကေလးျမိဳ႕ႏွင့္ျမင္းျခံတို႕၏အကြာအေဝးႏွင့္ဘုရင္မေနထိုင္ရာလန္ဒန္ျမိဳ႕၏
အကြာအေဝးတို႕အားကြ်ႏု္ပ္ရွင္းျပခဲ့..သူတို႕တရံႈးရြာမ(ယခုဖလမ္း)ကိုပင္မေရာက္ဖူးၾက။ကေလးျမိဳ႕မွာကမာၻၾကီးအဆံုးဟုထင္ေန
..ျမင္းျခံမွာဘယ္ေတာ့မမေရာက္ႏိုင္သည့္ေနရာဟုထင္ၾက.."
ဘာသာကြဲေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာေျပာဆိုၾက၊ဟိုဘက္ရြာႏွင့္ဒီဘက္ရြာပင္ဘာသာစကားမတူၾက..ကခ်င္တို႕ကဲ့သို႕ပင္ေက်းရြာလူၾကီး
အထိသာအဖြဲ႕အစည္းရွိၾက.....အနီးအနားရြာမ်ားသို႕ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လုယက္တတ္...
ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕က..ခ်င္းတို႕အားမည္သို႕မွ်အေႏွာက္အယွက္မေပးပဲ...လ်စ္လ်ႈရႈထားခဲ့..
သို႕ေသာ္ျဗိတိသွ်တို႕အင္ပါရာအတြင္းအတင္းအက်ပ္သြတ္သြင္းခဲ့..ေလ့လာေရးအဖြဲ႕မ်ားေစလႊတ္...
လက္ခံသည့္ရြာမ်ားအားဆုခ်...လက္မခံသည့္ရြာမ်ားအားတိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခဲ့..
ခ်င္းအမ်ားစုလက္မခံပဲ..မိမိတို႕ရြာမ်ားအားမီးရိႈ႕၍အျခားသို႕ေျပာင္းေရႊ႕ထြက္ေျပး...
ျဗိတိသွ်Political-Officerတစ္ဦးမွေအာက္ပါအတိုင္းသတင္းပို႕ခဲ့ဖူး.."ခ်င္းတို႕လက္နက္ခ်ျပီ..ဒါေပမယ့္ကြ်ႏု္ပ္တို႕ကိုမေၾကာက္.."
ခ်င္းတို႕အားတဆင့္ခံကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ခ်ႏိုင္ရန္..ျဗိတိသွ်တို႕၁၁ႏွစ္ၾကာၾကိဳးပမ္းခဲ့ရ....ကခ်င္တို႕ကဲ့သို႕ရိုးရာအစဥ္အလာ
ႏွင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအားေလးစားမႈျပခဲ့မွ....ခ်င္းတို႕၏ေလးစားလက္ခံျခင္းအားျပန္လည္ရရွိခဲ့...
ရခိုင္
ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္တစ္ေလွ်ာက္မွအစျပဳ....ရခိုင္ရုိးမႏွင့္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းအထိရခိုင္တို႕ေနထိုင္.....
ေရွးက်ေသာBurmanဘာသာကြဲတစ္မ်ိဳးအားစကားအျဖစ္အသံုးျပဳ..ထို႕ေၾကာင့္Tibeto-Burmanသို႕မဟုတ္Proto-Burman(ပ်ဴ
၊သက္)မွဆင္းသက္ေၾကာင္းသံသယျဖစ္ဖြယ္မရွိ......
မြန္၊ရွမ္း၊ျမန္မာတို႕ႏွင့္မတူသည့္အခ်က္မွာ...ပင္လယ္ျပင္အားတံခါးေပါက္အျဖစ္အသံုးျပဳ..
Diangaႏွင့္Goaတို႕ရွိေပၚတူဂီတို႕....Bataviaရွိဒတ္ခ်္တို႕...ဘဂၤါလီမ်ားႏွင့္ကူးလူးဆက္ဆံမႈမ်ားရွိခဲ့...
ရခိုင္တို႕သေဘၤာႏွင့္ရြက္လြင့္ျပီး...မြန္တို႕ပိုင္ေဒသအခ်ိဳ႕အားဝင္တိုက္ခဲ့...ဆင္ျဖဴေတာ္ႏွင့္မြန္မင္းသမီးအားျပန္လည္ေဆာင္က်ဥ္း
လာခဲ့ဖူးဟုဆို.......
၁၄၅၉မွ၁၆၆၆ထိစစ္တေကာင္း၏အရွင္သခင္တို႕ျဖစ္...
ျမန္မာျပည္ရွိလူမ်ိဳးမ်ားအားလံုးတြင္စာေပအထြန္းကားဆံုးလူမ်ိဳးျဖစ္..သို႕ေသာ္ကိုလိုနီေခတ္တြင္ျဗိတိသွ်တို႕လက္ေအာက္..စာေရးစာ
ခ်ီအျဖစ္ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းသူ.လြန္စြာနည္းပါးဟုဆို....
ဆက္ရန္
ရွမ္း
တိုင္(tai)၊ဒိုင္(dai)၊ထိုင္း၊ရွမ္း၊Siamese၊ခမ္းတိ.....အားလံုးလူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးထဲျဖစ္။
၈ရာစုတြင္တိုင္တို႕တရုတ္အင္ပါရာတပ္မ်ားအားအႏိုင္ယူျပီး...တရုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္နန္ခ်ိဳႏိုင္ငံထူေထာင္...
နန္(ေတာင္ပိုင္း)+ခ်ိဳ(မင္းသား)
ဟန္႕တရုတ္ႏွင့္မြန္ဂိုတို႕ရန္ေၾကာင့္ဘီစီ၁ရာစုခန္႕ကတည္းက..တိုင္အခ်ိဳ႕တို႕ယေန႕လာအို၊ထိုင္းႏွင့္ရွမ္းကုန္းျမင့္ေဒသမ်ားသို႕စတင္
ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾက..
၁၂ရာစုအေရာက္တြင္အိႏၵိယ၊ျမန္မာ၊ထိုင္းႏွင့္လာအိုတြင္အေျခၾကေနၾကျပီးျဖစ္..
၁၂၂၉တြင္ယေန႕အာသံျပည္၌အဟုန္ႏိုင္ငံ(Ahom-Kingdom)ထူေထာင္ခဲ့ၾက..
ဧရာဝတီျမစ္၊ခမ္းတိေလာင္ေဒသ(ယေန႕ပူတာအိုဝန္းက်င္)ႏွင့္ဟူးေကာင္းေတာင္းၾကားမ်ား၌အခ်ိဳ႕အစုငယ္မ်ားကြဲ၍က်န္ရစ္ခဲ့
၁၂၈၇တြင္မြန္ဂိုတာတာတို႕ဝင္၍ပုဂံျပည္ပ်က္..ထိုအခ်ိန္မွအစျပဳ၍ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း၂၅၀အၾကာတိုင္(ရွမ္း)တို႕ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး
စစ္ေရးအားလႊမ္းမိုးလာခဲ့ၾက..
(ယခုအခ်ိန္မွစ၍"တိုင္"တို႕အား"ရွမ္း"ဟုစတင္သံုးစြဲမည္)
ရွမ္းလူမ်ိဳးဘုရင္သတိုးမင္းဖ်ား(၁၃၆၄-၆၈)..အင္းဝကိုစတင္တည္ေထာင္...
ရွမ္းမ်ားျမန္မာတို႕ပိုင္အထက္ပိုင္းေဒသမ်ားသို႕ထိုးေဖါက္ဝင္ေရာက္လာ..ထိုမွစ၍ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာတို႕ယဥ္ေက်းမႈအရသာမက၊ေသြး
အရပါခြဲမရေအာင္ေရာယွက္လာ...
ရွမ္း-ျမန္မာဘုရင္မ်ား(Burmanize-shan)(Burman-Shan-Pedegree)...ရွမ္းတိုအေပၚျပန္လည္မင္းလုပ္အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းမ်ားစ
တင္လာခဲ့..သို႕ေသာ္ရွမ္းႏွင့္ျမန္မာစစ္ပြဲမ်ားဆက္လက္ျဖစ္ပြား...
၁၅၀၇တြင္ရွမ္းတို႕ျမန္မာအားဝင္တိုက္..ျမန္မာတို႕အင္းဝစြန္႕ျပီးေတာင္ငူတြင္ႏိုင္ငံသစ္ထူေထာင္..
၁၅၅၅တြင္ျမန္မာတို႕အင္းဝအားျပန္သိမ္းႏိုင္ခဲ့...ရွမ္းပိုင္အေရွ႕ဘက္ႏွင့္ေျမာက္ဘက္ေဒသမ်ားသို႕ဆက္လက္သိမ္းပိုက္ျပီး..
ရွမ္းကုန္းျမင့္တြင္ေထရဝါရဗုဒၶဝါဒမ်ိဳးေစ့ခ်ခဲ့..
ျမန္မာဘုရင္အဆက္ဆက္ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားအားလက္ေအာက္ခံအျဖစ္ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးထား..
ႏွစ္စဥ္အခြန္ေတာ္ဆက္ျခင္း၊သမီကညာဆက္သရျခင္း၊စစ္မႈထမ္းျခင္းမ်ားျပဳရ..ထို႕ေၾကာင့္ေနာက္ဆံုးျမန္မာဘုရင္သီေပါမွာရွမ္း
ေသြးတဝက္ပါ။
"ဝ"
ရွမ္းတို႕ပိုင္ကမ္တုန္အထက္မဲေခါင္ႏွင့္သံလြင္ျမစ္ၾကားေဒသတြင္ဝတို႕ေနထုိင္ၾက.
တရုတ္တို႕ကဝတို႕အားေအာက္ပါအတိုင္းအမ်ိဳးအစား၄မ်ိဳးခြဲျခားမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့...
(၁)ေတြမေရွာင္လူစိမ္းမွန္သမွ်ဖမ္းဆီးသူမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား..
(၂)၄င္းတို႕ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းခ်ိဳးေဖါက္သူမ်ားကိုသာဖမ္းဆီးသူမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား..
(၃)နတ္တင္ရန္ေခါင္းမွန္သမွ်(ဖမ္း/ဝယ္)သူမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား(လူျဖဴေခါင္းအားပိုမိုသေဘာက်)
(၄)နတ္တင္ရန္ကြ်ဲႏွင့္တိရစာၦန္ေခါင္းမ်ားကိုသာအသံုးျပဳသူ(အယဥ္ေက်းဆံဳး)မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ိဳး....
ေခါင္းမ်ားအားအိမ္ေခါင္မိုးေပၚတြင္တင္၍နတ္ပူေဇာ္..
ေခါင္ေရေသာက္၍ေခြးသားစား..အေလ့ၾကေပါက္ေသာဘိန္းရႈ..ဘိန္းရႈျခင္းျဖင့္ခြန္အားတိုးပြားျပီး၊က်န္းမာေစသည္ဟုယံုၾကည့္
ၾက..ဆင္းမလားႏွင့္လန္ဒန္မွျဗိတိသွ်ဗ်ဴရိုကရက္မ်ားဝတို႕အားစိတ္မဝင္စား..
ငွက္ဖ်ားထူသည့္ေဒသ၊ဆက္ဆံရန္ခက္ခဲသည္႕လူမ်ိဳးစုဟုသတ္မွတ္..
သုိ႕ေသာ္ဝေဒသတြင္သတၱဳေၾကာမ်ားအျမားအျပားရွိေၾကာင္းသတင္းမ်ားထြက္လာ..ထို႕အျပင္ဧရာဝတီျမစ္ေဒသတစ္ေလွ်ာက္တ
ရုတ္တို႕ၾသဇာလႊမ္းလာမည္ကိုျဗိတိသွ်တို႕မလိုလား..ထို႕ေၾကာင့္ဝေဒသအားျဗိတိသွ်ဘားမားအတြင္းသြတ္သြင္းရန္ဆံုးျဖတ္ျပီး..
ေလ့လာေရးအဖြဲမ်ားစတင္ေစလႊတ္..
ဝေခါင္းေဆာင္မ်ားမွေအာက္ပါအတိုင္းေတာင္းပန္ေၾကာင္း"ငက္လက္"ေစာ္ဘြားမွSir-George-scottသို႕၁၈၉၇တြင္ေရးေသာစာ
တြင္ပါ....
"က်ဳပ္တို႕ေဒသကိုမလာပါနဲ႕။လာရာလမ္းအတိုင္းလွည့္ျပန္ပါ။က်ဳပ္တို႕ေဒသကရိုင္းစိုင္းၾကမ္းတမ္းတယ္။လူေတြကလည္းၾကြက္
ေတြ၊ရွဥ္႕ေတြကိုအစိမ္းစားတုန္းပဲ။က်ဳပ္တို႕နဲ႕ခင္ဗ်ားတို႕တူတာဘာမွမရွိ။လိြဳင္လင္ကျပသနာလြိဳင္လင္မွာထားခဲ့ပါ။ေက်းဇူးျပုျပီး
နမ္ပတ္ကိုေက်ာ္မလာပါနဲ႕။ခင္ဗ်ားတို႕ေလ့လာေရးအဖြဲ႕ေတြ..မိန္းမနဲ႕ကေလးေတြကိုထိတ္လန္႕ေစတယ္။"
သို႕ေသာ္ျဗိတိသွ်တို႕..ဂရုမစိုက္..ဒုတိယကမာၻစစ္တြင္းဂ်ပန္တို႕ဝင္လာခ်ိန္ထိေလ့လာေရးအဖြဲ႕မ်ားေစလႊတ္ဆဲျဖစ္..
၁၉၄၇တြင္ဖြဲ႕စည္းသည့္Frontier-Areas-Committe-of-Enquiryမွဝေခါင္းေဆာင္မ်ားအားေဒသတြင္းမည္သို႕ေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အဖြဲ႕မ်ိဳးလိုခ်င္ေၾကာင္းေမး..."က်ဳပ္တို႕ကလူရိုင္းေတြ..အဲဒါေတြမစဥ္းစားမိေသးဘူး"ဟုျပန္ေျဖ..
ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရလုရခင္ကာလ..ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒၾကမ္းတြင္မည္သည့္တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးမ်ိဳးျပ႒န္းလို
ေၾကာင္းေမး...."ဘာမွမလိုခ်င္ဘူး..ဘိန္းသာမ်ားမ်ားပိုလိုတယ္"ဟုေျဖ...
ရွမ္းေစာ္ဘြာမ်ား၊ျဗိတိသွ်အစိုးရႏွင့္ေနာက္ဆံုးရန္ကုန္အစိုးရတို႕ထိဝတို႕အားလ်စ္လွဴရႈထားခဲ့ၾကျခင္းေၾကာင့္..ဝတို႕အစဥ္အလာမ
ပ်က္လြတ္လပ္စြာဆက္လက္ေနထိုင္ၾက....
သို႕ေသာ္၁၉၆၀ေႏွာင္းပိုင္းဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဝေဒသသို႕စတင္ဝင္ေရာက္ျပီး...လြတ္လပ္မႈဆိတ္သုန္းသြားရ...
မြန္
တနၤသာရီႏွင့္ေဒါနေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္၊စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းထိမြန္(တလိုင္း=စစ္ရံႈးမြန္တို႕အားႏွိမ့္ခ်ေသာအေခၚအေဝၚ)တို႕ကရင္
တို႕ႏွင့္အတူေနထိုင္..အေနာ္ရထာမတိုင္မီထိ...မြန္တို႕ေဒသတြင္းလႊမ္းမိုးၾကီးစိုးထားႏိုင္ၾက..
သထံု၊ပဲခူး၊မုတၱမႏွင့္ဒံုးဝန္အစရွိသည့္ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားတည္ေထာင္ေနထိုင္ခဲ့ၾက
"သူတို႕ဘုရင္တြင္တိုက္ဆင္၅ေသာင္းရွိ၊ခ်ည္ထည္၊ကတၱီပါႏွင့္သစ္မ်ားထြက္သည့္တိုင္းျပည္"ဟုအာရတ္ကုန္သည္မ်ား..သမိုင္းတြင္
မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ဖူး..
ျမန္မာတို႕ၾကီးစိုးလာသည့္ေနာက္ပိုင္းေဒသတြင္းျပန္လည္လႊမ္းမိုးႏိုင္ရန္မြန္တို႕ၾကိဳးပမ္း...၁၃၈၅၊၁၅၅၁တို႕တြင္ျပန္လည္အသားစီးရရွိခဲ့..
သို႕ေသာ္၁၇၇၄ေနာက္ပိုင္းတြင္ျမန္မာတို႕အားအျပီးတိုင္ရႈံးနိမ့္...
စာေပယဥ္ေက်းမႈလြန္စြာဖြံျဖိဳးေသာလူမ်ိဴးစုျဖစ္..အေနာ္ရထာ၏နာမည္ေက်ာ္ပုဂံျမိဳ႕မွာမြန္ပညာသည္မ်ား၏ဗိသုကာလက္ရာမ်ားျဖစ္..
ကရင္အမ်ိဳးမ်ိဳး
ကရင္တို႕ျမန္မာျပည္အတြင္းဝင္ေရာက္လာခဲ့ပံုကိုျဗိတိသွ်တို႕၏၁၉၁၁Reportတြင္...
"peacefully, quietly, unobtrusively.....avoiding all contact with the tribes they passed....preferring the hardship and obstacles of hills, jungles and uninhabited regions to the dangers of conflict with fellow beings"
ဟုေရးသားထား..
လြတ္လပ္စြာေနလိုၾက၍၊အျခားေသာမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားမေရာက္ရာ..ေတာၾကီးမ်က္မည္း..ေတာင္တန္းမ်ားေပၚတြင္ေပ်ာ္ေမြ႕ေနၾကဟု
အေစာပိုင္းေရာက္ရွိလာၾကသည့္ဥေရာပသားမ်ားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့
အရပ္ဘက္ႏွင့္စစ္ဘက္ျဗိတိသွ်ဝန္ထမ္းမ်ား၊ခရစ္သာသနာျပဳမ်ားမွ...ေဖၚေရြ၊ရိုးသား၊သစၥာရွိ၊ရဲစြမ္းသတိၱျပည့္စုံေသာကရင္လူ
မ်ိဳးတို႕အားမ်ားစြာသေဘာက်..
ျမန္မာျပည္၏လူဦးေရအမ်ားဆံုးေသာလူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ိဳးျဖစ္..
တနၤသာရီရိုးမ၊ပဲခူးရိုးမေတာင္ငူ၊ရခိုင္ရိုးမ၊ကရင္ျပည္နယ္၊ပုသိမ္၊ေျမာင္းျမ၊အင္းစိန္၊ဟသၤတတို႕တြင္အမ်ားဆံုးေတြ႕ရ..
ေရွးဦးစြာမြန္တို႕လက္ေအာက္သို႕က်ေရာက္ခဲ့..ထို႕ေနာက္ျမန္မာတို႕အင္အားၾကီးလာခ်ိန္တြင္ျမန္မာတို႕လက္သို႕က်ေရာက္..
ျဗိတိသွ်တို႕ေရာက္ရွိလာျပီး၊ရိုးသားမႈသစၥာရွိမႈအားအသံုးခ်သြား..ျပီးေနာက္လြတ္လပ္ေရးေပးခ်ိန္တြင္ျမန္မာတို႕လက္ဝသို႕လႊဲအပ္
သြား......
(Plaestinians-of-Burma)ဟုအခ်ိဳ႕ကတင္စားေခၚေဝၚ...
ပိုးကရင္၊စေကာကရင္ႏွင့္ကရင္နီ(ကယား)ဟူ၍ကြဲျပား...
ကရင္နီျမိဳ႕စားသံုးဦးအေနာက္ကရင္နီနယ္အားအုပ္ခ်ဳပ္၊အေရွ႕ဘက္ရွိကႏၱာရဝတီအားအျခားကရင္နီျမိဳ႕စားတစ္ဦးအုပ္ခ်ဳပ္..
၁၈၇၅တြင္ျဗိတိသွ်တို႕မွကရင္နီနယ္အားဝင္မတိုက္ရန္ျမန္မာဘုရင္အားအတင္းအက်ပ္ဖိအားေပး၍...ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပး
ထား.
သို႕ေသာ္၁၈၈၈တြင္ကႏၱာရဝတီျမိဳ႕စား..ရွမ္းျပည္ရွိျဗိတိသွ်ပိုင္စခန္းမ်ားအားဝင္တိုက္..ထိုျမိဳ႕စားအားျဗတိသွ်တို႕ဖမ္းဆီးျပီးျမိဳစား
သစ္တင္ေျမွာက္၊အေနာက္ဖက္ကရင္နီေဒသမွာကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသအျဖစ္ဆက္လက္က်န္ရွိ..
ထိုအခ်က္မ်ားေၾကာင့္...ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရေသာအခါ..ကရင္နီ(ကယား)တို႕ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတာင္း..
အျခားေသာလူနည္းစုကရင္တစ္မ်ိဳးမွာပအိုဝ္႕ေခၚေတာင္သူကရင္တို႕ျဖစ္...ေတာင္ၾကီး၊လိြဳင္ေကာ္၊ဖါးအံ၊လြိင္လင္၊ေတာင္ငူ
စသည့္ေဒသမ်ားတြင္အမ်ားဆံုးေတြ႕ၾကရ...
ဆက္ရန္
