လြတ္လပ္ေရးက်ိန္စာ(ကခ်င္၊နာဂ၊ခ်င္းႏွင့္ရခိုင္)အပိုင္း၅

ကခ်င္
လူသူအေရာက္အေပါက္နည္းပါးလွသည့္ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဖက္ဖ်ား...ေတာင္မ်ားေပၚတြင္ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႕ေနထိုင္........
ထိုေဒသရွိရြာအမ်ားစုမွာ၁၀အိမ္ပင္မေက်ာ္..ဟုဆို
ျမန္မာျပည္တြင္းသို႕ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကသည့္ေနာက္ဆံုးေသာမ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္
၁၈၈၆ခုႏွစ္၊ျဗိတိသွ်တို႕အထက္ျမန္မာျပည္အားသိမ္းပိုက္အျပီးေလ့လာေရးအဖြဲမ်ားေစလႊတ္ခ်ိန္..ကခ်င္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားဆက္လက္
ေျပာင္းေရႊ႕ဝင္ေရာက္လာေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္းမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့...
မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားသလို..ဘာသာစကားလည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားၾက..ဂ်ိမ္းေဖါစကားမွာအမ်ားစုအသံုးျပဳေသာစကားျဖစ္.
ရွမ္းစကား၊ဗမာစကားတတ္သူလြန္စြာရွားဟုျဗိတိသွ်တို႕ဆို...ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္မ်ားအားဒူးဝါးမ်ားဟုေခၚ...လြတ္လပ္စြာတင္
ေျမွာက္ႏိုင္၊ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္သည့္အခြင့္အေရးရွိၾက..

ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕ကခ်င္တို႕အားအျပည့္အဝထိန္းခ်ဳပ္သိမ္းပိုက္ရန္စိတ္မဝင္စားခဲ့..
ကခ်င္တို႕အနီးဝန္းက်င္ေက်းရြာမ်ားအားဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လုယက္တတ္၊ျပန္ေပးစြဲတတ္၊စိုက္ခင္းမ်ားဖ်က္စီးတတ္...
ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕ကအရိုင္းအစိုင္းအျဖစ္သတ္မွတ္....စစ္မႈထမ္းရန္အတြက္သာအသံုးျပဳၾက..
ျဗိတိသွ်တို႕ဝင္ေရာက္လာခ်ိန္..ကခ်င္တို႕ပုန္ကန္...၊
ျဗိတိသွ်တို႕ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ..ကခ်င္တို႕၏ရိုးရာဓေလ့၊အစဥ္အလာႏွင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအားေလးစားေၾကာင္းျပသခဲ့မွသာ..ကခ်င္တို႕
ဖက္မွျပန္လည္ေလးစားလက္ခံခဲ့...
၁၉ရာစုအစတြင္ခရစ္ယန္ဝါဒစတင္အျမစ္တြယ္...အေမရိကန္ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယန္ဘုန္းၾကီး၃ဦး၁၀၈ႏွစ္ၾကာသာသနာျပဳခဲ့..အျခား
ေသာသာသနာျပဳေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာလည္းရွိ..သာသနာျပဳမ်ားမွစာသင္ေက်ာင္းႏွင့္ေဆးခန္းမ်ားေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾက...
ဆြီဒင္လူမ်ိဳးOla-Hansoပထမဆံုးဂ်ိမ္းေဖၚအဘိဓာန္အားSwedish-Phoneticsမ်ားအသံုးျပဳျပီးေရးသား..၁၉၀၆တြင္ထုတ္ေဝခဲ့ရာမွ
ဂ်ိမ္းေဖါစာေပအေရးအသားစတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့..

နာဂ
ျမန္မာ-အိႏၵိယနယ္ျခားႏွစ္ဖက္လံုးရွိခ်င္းတြင္းႏွင့္ျဗမၼပုၾတျမစ္ဝွမ္းလြင္ျပင္မ်ားတြင္နာဂတို႕ေနထိုင္..
ေျမာက္ဘက္တြင္ကခ်င္ႏွင့္ေတာင္ဘက္တြင္ခ်င္းတို႕ရွိ....
ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေတာင္မ်ားေပၚတြင္အေႏွာက္အယွက္ကင္းမဲ့စြာေနထုိင္လာၾကရာ..ျဗိတိသွ်ေခတ္အထိေရာက္..

ျမန္မာႏွင့္အိႏၵိယၾကားနယ္ျခားမ်ဥ္းသတ္မွတ္ရန္မလိုျခင္း၊ေဒသတြင္းသစ္မ်ားမွာတန္ဖိုးနည္းပါးျခင္း၊သတၱဳေၾကာမ်ားမရွိျခင္း၊
ဝတို႕ကဲ့သို႕ေခါင္းျဖတ္နတ္တင္တတ္ျခင္းတို႕ေၾကာင့္..ျဗိတိသွ်တို႕စိတ္မဝင္စား....
အိမ္ေျခ၁၀အိမ္ခန္႕ရွိရြာမ်ားတြင္..၃ႏွစ္မွ၅ႏွစ္တစ္ၾကိမ္လူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈမ်ားျပဳလုပ္..မိန္းမႏွင့္ကေလးမ်ားမွာမၾကာခဏဓါး
စာခံျဖစ္ရ...
၁၈၆၀တြင္ခရစ္ယန္သာသနာျပဳမ်ားစတင္ဝင္ေရာက္လာ..လူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈမ်ားတျဖည္းျဖည္းခ်င္းေပ်ာက္ကြယ္လာ..
ေနာက္ဆံုးလူသားယဇ္ပူေဇာ္မႈအား၁၉၈၃တြင္ေတြ႕ခဲ့ေၾကာင္းမွတ္တမ္းရွိ.....

ခ်င္း
နာဂတို႕ေတာင္ဘက္တြင္ခ်င္းတို႕ေနထိုင္..ေပ၈၀၀၀ေက်ာ္ျမင့္မားေသာေတာင္မ်ား၊လြန္စြာနက္ရိႈင္းလွသည့္ေက်ာက္ကမ္းပါးမ်ား၊
ႏွင့္ေတာအုပ္ၾကီးမ်ားအနီးတြင္ခ်င္းတို႕ေပ်ာ္ေမြ႕...
ဝႏွင့္နာဂတို႕ကဲ့သို႕ပင္..ပတ္ဝန္းက်င္ကမာၻႏွင့္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအဆက္အသြယ္ျပတ္ေနခဲ့ၾက..
ျဗိတိသွ်Political-Officerအျဖစ္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူCaptain-Rundallက၁၈၉၀တြင္ေအာက္ပါအတိုင္းမွတ္တမ္းတင္ခဲ့..

"ေျမျပင္ေပၚတြင္ေက်ာက္တံုးမ်ားစီျပျပီး...whiteခံတပ္၊ကေလးျမိဳ႕ႏွင့္ျမင္းျခံတို႕၏အကြာအေဝးႏွင့္ဘုရင္မေနထိုင္ရာလန္ဒန္ျမိဳ႕၏
အကြာအေဝးတို႕အားကြ်ႏု္ပ္ရွင္းျပခဲ့..သူတို႕တရံႈးရြာမ(ယခုဖလမ္း)ကိုပင္မေရာက္ဖူးၾက။ကေလးျမိဳ႕မွာကမာၻၾကီးအဆံုးဟုထင္ေန
..ျမင္းျခံမွာဘယ္ေတာ့မမေရာက္ႏိုင္သည့္ေနရာဟုထင္ၾက.."

ဘာသာကြဲေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာေျပာဆိုၾက၊ဟိုဘက္ရြာႏွင့္ဒီဘက္ရြာပင္ဘာသာစကားမတူၾက..ကခ်င္တို႕ကဲ့သို႕ပင္ေက်းရြာလူၾကီး
အထိသာအဖြဲ႕အစည္းရွိၾက.....အနီးအနားရြာမ်ားသို႕ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လုယက္တတ္...
ရွမ္းႏွင့္ဗမာတို႕က..ခ်င္းတို႕အားမည္သို႕မွ်အေႏွာက္အယွက္မေပးပဲ...လ်စ္လ်ႈရႈထားခဲ့..
သို႕ေသာ္ျဗိတိသွ်တို႕အင္ပါရာအတြင္းအတင္းအက်ပ္သြတ္သြင္းခဲ့..ေလ့လာေရးအဖြဲ႕မ်ားေစလႊတ္...
လက္ခံသည့္ရြာမ်ားအားဆုခ်...လက္မခံသည့္ရြာမ်ားအားတိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခဲ့..
ခ်င္းအမ်ားစုလက္မခံပဲ..မိမိတို႕ရြာမ်ားအားမီးရိႈ႕၍အျခားသို႕ေျပာင္းေရႊ႕ထြက္ေျပး...
ျဗိတိသွ်Political-Officerတစ္ဦးမွေအာက္ပါအတိုင္းသတင္းပို႕ခဲ့ဖူး.."ခ်င္းတို႕လက္နက္ခ်ျပီ..ဒါေပမယ့္ကြ်ႏု္ပ္တို႕ကိုမေၾကာက္.."

ခ်င္းတို႕အားတဆင့္ခံကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ခ်ႏိုင္ရန္..ျဗိတိသွ်တို႕၁၁ႏွစ္ၾကာၾကိဳးပမ္းခဲ့ရ....ကခ်င္တို႕ကဲ့သို႕ရိုးရာအစဥ္အလာ
ႏွင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအားေလးစားမႈျပခဲ့မွ....ခ်င္းတို႕၏ေလးစားလက္ခံျခင္းအားျပန္လည္ရရွိခဲ့...

ရခိုင္
ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္တစ္ေလွ်ာက္မွအစျပဳ....ရခိုင္ရုိးမႏွင့္အေရွ႕ဘက္ျခမ္းအထိရခိုင္တို႕ေနထိုင္.....
ေရွးက်ေသာBurmanဘာသာကြဲတစ္မ်ိဳးအားစကားအျဖစ္အသံုးျပဳ..ထို႕ေၾကာင့္Tibeto-Burmanသို႕မဟုတ္Proto-Burman(ပ်ဴ
၊သက္)မွဆင္းသက္ေၾကာင္းသံသယျဖစ္ဖြယ္မရွိ......
မြန္၊ရွမ္း၊ျမန္မာတို႕ႏွင့္မတူသည့္အခ်က္မွာ...ပင္လယ္ျပင္အားတံခါးေပါက္အျဖစ္အသံုးျပဳ..
Diangaႏွင့္Goaတို႕ရွိေပၚတူဂီတို႕....Bataviaရွိဒတ္ခ်္တို႕...ဘဂၤါလီမ်ားႏွင့္ကူးလူးဆက္ဆံမႈမ်ားရွိခဲ့...
ရခိုင္တို႕သေဘၤာႏွင့္ရြက္လြင့္ျပီး...မြန္တို႕ပိုင္ေဒသအခ်ိဳ႕အားဝင္တိုက္ခဲ့...ဆင္ျဖဴေတာ္ႏွင့္မြန္မင္းသမီးအားျပန္လည္ေဆာင္က်ဥ္း
လာခဲ့ဖူးဟုဆို.......
၁၄၅၉မွ၁၆၆၆ထိစစ္တေကာင္း၏အရွင္သခင္တို႕ျဖစ္...
ျမန္မာျပည္ရွိလူမ်ိဳးမ်ားအားလံုးတြင္စာေပအထြန္းကားဆံုးလူမ်ိဳးျဖစ္..သို႕ေသာ္ကိုလိုနီေခတ္တြင္ျဗိတိသွ်တို႕လက္ေအာက္..စာေရးစာ
ခ်ီအျဖစ္ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းသူ.လြန္စြာနည္းပါးဟုဆို....

ဆက္ရန္